डा मो.ऐनुद्दीन बागबान
सेप्टेम्बर १०तारीखका दिन संसारभरी विश्व आत्महत्या रोकथाम दिवस मनाउने गरिन्छ। यसको मुख्य उद्देश्य विश्वमा आत्महत्या बारे जनचेतना एवं जागरुकता फैलाउनु तथा यस सम्बन्धि समाजमा विद्यमान भ्रमहरुलाई निर्मूल पारी यसको रोकथाम तथा न्यूनीकरण गर्नु हो। यसवर्ष पनि “कार्यमार्फत आशाको सिर्जना” भन्ने नाराका साथ विश्व आत्महत्या रोकथाम दिवस २०२३ मनाइंदैछ।आत्महत्या विश्वकै एउटा जटिल मनोसामाजिक समस्या हो। यो शारीरिक, मनोवैज्ञानिक, सामाजिक, आर्थिक तथा पारिवारिक कारणहरुको समिश्रणले हुने गर्दछ। विश्वमा बर्षेनी करीब ७ लाखभन्दा बढी व्यक्तिहरुको मृत्यु आत्महत्याबाट हुने गर्दछ।नेपालमा हरेक दिन १९ जनाभन्दा बढी व्यक्तिहरुले आत्महत्या गरेर आफ्नो ज्यान गुमाईरहेका छन्। कोरोना महामारीपश्चात आत्महत्या गर्ने युवाहरुको संख्या असामान्यरुपमा बढीरहेकोछ।
समयमै सतर्कता अपनाउने हो भने धेरै हदसम्म आत्महत्याको रोकथाम गरी ती व्यक्तिहरुलाई नयाँजीवन प्रदान गर्न सकिन्छ। प्रायःजसो आत्महत्याका घटनाहरु क्षणिक रूपमा नभई योजनाबद्धरूपमा हुने गर्दछन र आत्महत्या गर्ने व्यक्तिहरुले केही पूर्वसंकेत पनि दिने गर्दछन।जसको सहायताले व्यक्तिको पहिचानगरी आत्महत्याको रोकथाम गर्न सकिन्छ।
आत्महत्याका संकेतहरु ः
आत्महत्याको बारेमा पटक पटक कुरा गरिरहनु, योजना बनाउनु वा कोशिश गर्नु।
आफु, संसार तथा भविष्यप्रति नकारात्मक दृष्टिकोण हुनु, जीवनबाट अत्यन्त निराश हुनु।
बिना सोचविचार ठूलाठूला अपरिपक्क निर्णयहरुलिनु वा कुनै निर्णय लिन नसक्नु।
बिनाकारण निन्द्राको औषधि, विषालु पदार्थ, डोरी तथा हातहतियार किनेर राख्नु।
आफुलाई हानि पुर्याउने जोखिमपूर्ण कार्यहरु गर्नु वा पटक पटक आत्महत्या गर्ने धम्की दिनु।
एक्कासी धेरै खुशी वा दुखी हुनु, व्यवहारमा असामान्य परिवर्तन देखिनु, अत्याधिक नशालु पदार्थ सेवन गर्नु।
आफ्ना सरसमानहरु बाड्नु,अन्तिम इच्छा लेख्नु र परिवार तथा साथीभाईहरुलाई विदाई भेटगर्नु।
आत्महत्या रोकथामका उपायहरु ः
आत्महत्या गर्ने जोखिममा रहेका व्यक्तिहरुको पहिचान गर्ने र आवश्यक सतर्कता अपनाउने।
आत्महत्या कुनै समस्याको समाधान होइन बरु झन्समस्या थपिन्छ भन्ने कुरा बुझाउन कोशिश गर्ने।
पटकपटक आत्महत्याको सोच वा कोसिस गरेमा यथाशीर्घ मनोरोग विशेषज्ञलाई देखाउने।
धेरै दुख वा पीडामा भएका व्यक्तिहरुलाई समाज तथा परिवारले चाहिने साथ र सहयोग गर्ने।
सरकारले आत्महत्या रोकथामसम्बन्धी दीर्घकालीन राष्ट्रिय नीति तथा कार्ययोजना बनाई लागू गर्ने।
समाजमा जातपात, भेदभाव जस्ता असामाजिक तत्वहरुलाई निर्मूलपारी सामाजिक सद्भाव कायम गर्ने।
सरकारले आत्महत्या दुर्रुत्साहनगर्ने र गराउने माथि कडा कानूनी कारवाहीको व्यवस्था गर्ने।
सरकारले सामाजिक संजालमार्फत आत्महत्याको गलत प्रचार प्रसारलाई नियंत्रण गर्ने।
स्थानीयस्तरमा प्रत्येक वडामा एकजना तालीमप्राप्त मनोपरमर्शदाताको व्यवस्था गर्ने।
जाँड रक्सी तथा अन्य नशालु पदार्थहरुको सेवनलाई नियन्त्रण गरी नशामुक्त समाज निर्माण गर्ने।
मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरुको समयमै मनोरोग विशेषज्ञसंग उचितऔषधि उपचार गराउने।
आत्महत्याले परिवार,समाज, देश र विश्वलाई नै गम्भीर रूपमा प्रभावित पार्दै गइरहेकोछ। साथै समाजले यसले गर्दा थुप्रै प्रतिभाशाली व्यक्तिहरुलाई गुमाइरहेको आवस्था छ।हाम्रो समाज र सरकार चनाखो भए यस्ता व्यक्तिहरुलाई हामी समयमै सहयोग गरी उनीहरुको अमूल्य जीवनलाई बचाउन सफल हुन्सक्दछौं।
( लेखक नेपालगंज मेडिकल कलेजका नशा, यौन तथा मनोरोग विशेषज्ञ हुन )
Deprecated: Function wp_img_tag_add_loading_attr is deprecated since version 6.3.0! Use wp_img_tag_add_loading_optimization_attrs() instead. in /home/nepalgun/public_html/wp-includes/functions.php on line 6078
Deprecated: Function wp_get_loading_attr_default is deprecated since version 6.3.0! Use wp_get_loading_optimization_attributes() instead. in /home/nepalgun/public_html/wp-includes/functions.php on line 6078
Deprecated: Function wp_img_tag_add_loading_attr is deprecated since version 6.3.0! Use wp_img_tag_add_loading_optimization_attrs() instead. in /home/nepalgun/public_html/wp-includes/functions.php on line 6078
Deprecated: Function wp_get_loading_attr_default is deprecated since version 6.3.0! Use wp_get_loading_optimization_attributes() instead. in /home/nepalgun/public_html/wp-includes/functions.php on line 6078
